Hidradenitis
Wat is hidradenitis?
Hidradenitis is een voortdurend terugkerende ontsteking van de haarzakjes en talgkliertjes, vooral die welke in de oksels en de liezen zijn gelokaliseerd. Ze presenteren zich als grote rode, op steenpuisten lijkende bulten die zeer pijnlijk zijn. De ontstekingen keren vaak terug omdat onder de huid met pus gevulde holten (cysten) en zelfs samensmeltende cysten (sinussen) kunnen ontstaan. De bodem van deze cysten en sinussen is met opperhuid bedekt. Zij vertonen daarom geen spontane genezing. Hidradenitis wordt ook wel acne ectopica of acne inversa genoemd.
Soms kan hidradenitis zich ook uitbreiden buiten de oksels en de liezen: in ernstige gevallen kunnen het vulva-gebied, het scrotum, de billen en de bilnaad meedoen. Ook kunnen (vooral bij overgewicht) op hidradenitis lijkende afwijkingen in de buikplooien ontstaan.
Hoe ontstaat hidradenitis?
Hidradenitis ontstaat na de puberteit. Op dat moment zijn de specifieke zweetklieren in de oksels en de liezen, de zgn. apocriene zweetklieren, volledig ontwikkeld. Hoe hidradenitis ontstaat is nog niet geheel duidelijk, maar de volgende factoren spelen waarschijnlijk een belangrijke rol:
– genetische aanleg (hidradenitis kan voorkomen bij meerdere familieleden)
– geslachtshormonen
– endocrine factoren (overgewicht, polycysteus ovariumsyndroom)
– roken
Wie krijgt hidradenitis?
Het merendeel van de patienten met hidradenitis (70-80%) zijn vrouwen. Patiënten met suikerziekte (diabetes) en zwaarlijvigheid hebben een grotere kans op ontwikkeling van hidradenitis suppurativa.
Hoe wordt de ernst van hidradenitis bepaald?
Er worden 3 klinische stadia van hidradenitis onderscheiden (indeling volgens Hurley):
– Hurley stadium 1: geïsoleerd gelegen ontstekingshaarden met pusvorming> geen sinussen, geen littekenvorming.
– Hurley stadium 2: terugkerende abcessen op dezelfde locaties, individuele ontstekingshaarden worden met elkaar verbonden door sinussen.
– Hurley stadium 3: uitgebreide abcesvorming over een groter gebied met meerdere sinussen onderhuids met elkaar verbonden.
Hoe wordt hidradenitis behandeld?
Behandeling met medicijnen
Antibiotica
Antibiotica spelen bij de behandeling van milde tot matig ernstige vormen van hidradenitis een belangrijke rol. De antibiotica komen uit de tetracyclinegroep van antibiotica (tetracycline, doxycycline en minocycline) en worden gedurende lange tijd (soms enkele maanden) achtereen voorgeschreven.
Acute ontstekingen kunnen soms het gevolg zijn van een bacteriële infectie van de klieren met Staphylococcus aureus. Een dergelijke infectie kan dan met kortdurende antibioticakuren worden behandeld, bij voorkeur na het afnemen van pus voor een bacteriële kweek.
consultgids: welke antibioticakuren zijn zinvol bij hidradenitis?
Resorcinol (resorcine)
resorcinol is een stof die zorgt voor peeling van de hoornlaag en het verwijderen van de hoornplugjes in de poriën. Ook de talgproductie neemt af door resorcinol. Door de meeste dermatologen wordt het als het meest effectieve, plaatselijk aan te brengen geneesmiddel tegen hidradenitis gezien.
Vitamine A zuur afgeleiden
Met vitamine A zuur afgeleiden zoals acitretine en isotretinoine worden soms goede resultaten geboekt. Toch werkt het bekende anti-acne geneesmiddel isotretinoine bij hidradenitis veel minder goed dan bij ‘gewone’ acne.
Laat u door uw arts goed informeren over alle bijwerkingen en risico’s.
TNF-alpha remmers
Bij zeer ernstige vormen van hidradenitis die onvoldoende reageren op andere vormen van behandeling kan een TNF-alpha remmer zoals adalimumab (Humira ®), etanercept (Enbrel ®) of infliximab (Remicade ®) worden voorgeschreven. Deze middelen zijn gericht tegen tumor-necrose-factor-alfa (TNF-a), een belangrijke stof in het ontstaan van ontstekingsziekten. TNF-alpha remmers zijn sterke, dure geneesmiddelen die per injectie of infuus worden toegediend. TNF-alpha remmers worden beschouwd als tussenstap naar een meer definitieve oplossing voor de hidradenitis: zodra de hidradenitis door de geneesmiddelen tot rust is gebracht dient er werk gemaakt te worden van bijvoorbeeld chirurgisch verwijderen van de sinussen en oude ontstekingshaarden en het aanpakken van bijvoorbeeld overgewicht.
Op dit moment is adalimumab (Humira ®) de TNF-alfa remmer die geregistreerd is voor de behandeling van hidradenitis supporativa.
Chirurgische behandeling
Bij steeds terugkerende ontstekingen, vooral als er sinussen in het spel zijn, is het operatief verwijderen van de ontstekingshaarden vaak de beste keuze. Door het verwijderen van de klier kan er geen ontsteking meer plaatsvinden. Er zijn verschillende methoden:
Eenvoudige excisie
de ontstoken klier wordt chirurgisch verwijderd en de huid wordt gehecht. Soms wordt de huid ook niet gehecht maar open gelaten, waarna de wond verlittekent.
Uitgebreide verwijdering van meerdere klieren
Dit kan gebeuren door de klieren, vanuit een of meerdere incisies, onder de huid weg te schrapen.
‘Deroofing’ volgens Bos
Bij deze techniek (ontwikkeld door de Nederlandse dermatoloog Bos) worden de sinussen verdoofd en ingespoten met verdovingsvloeistof. Vervolgens wordt het ‘dak’ van de holte in de huid weggebrand. De bodem van de sinus (die ook met huidepitheel is bedekt) fungeert nu als nieuw huidoppervlak.
Voorkómen van hidradenitis en voorkoming van opnieuw opvlammen van de ziekte
Afvallen
Aangezien overgewicht hidradenitis kan verergeren is gewichtsafname een goede ondersteuning van de therapie.
Stoppen met roken
Roken is een belangrijke factor bij het ontstaan van hidradenitis. Roken heeft bovendien een negatieve invloed op de effectiviteit van de behandeling.
Antibacteriële zeep
Omdat bacteriën een rol kunnen spelen bij acute verergering van hidradenitis is het zinvol om de huid enkele keren per week te reinigen met een antibacteriele zeep.
roken en de huid
acne
mee-eters (comedonen)
resorcinol (resorcine)
steenpuisten
patientenvereniging voor hidradenitis
literatuur
Ingram JR: Interventions for Hidradenitis Suppurativa: Updated Summary of an Original Cochrane Review. JAMA Dermatol. 2017 May 1;153(5):458-459