Zeep
Wat is de geschiedenis van zeep?
Baden en wassen is hopelijk al zo oud als de mensheid. Wij weten aan de hand van hieroglyfen dat de oude Egyptenaren reeds baadden. De eerste vermelding in de Europese literatuur over baden en wassen dateert van 400 v.Chr. uit een Grieks handschrift. Rond deze tijd is ook de zeep uitgevonden. Volgens een Romeinse legende zouden huisvrouwen bij toeval gemerkt hebben dat zij hun was schoner kregen als zij deze behandelden met een mengsel van dierlijk vet, as en regenwater. Lange tijd werd zeep vervaardigd met as van houtskool totdat laat in de 18e eeuw in Frankrijk voor het eerst alkali in de productie van zeep werd toegepast. Door deze uitvinding werd het mogelijk zeep op grote schaal te produceren: van een luxe product dat het eens was werd de huidreiniger voor iedereen bereikbaar.
In de loop van de 20e eeuw werden nieuwe, synthetische, zepen (juister is in dit geval de term detergentia) uitgevonden In de 3e wereld is gewone zeep nog de belangrijkste huidreiniger, maar in het Westen worden steeds meer synthetische ‘zepen’ toegepast die doorgaans milder zijn voor de huid. Deze synthetische detergentia of ‘syndets’ zoals natriumcocoyl isethionate en cocoylamidepropyl betaïne worden algemeen toegepast in allerlei vloeibare zepen en douche-gels.
Wat is zeep?
Zeep is, technisch gesproken, een mix van zouten van vetzuren die wordt gemaakt van vetten. De vetten worden behandeld (gehydroliseerd) met een sterk alkalisch product, zoals kaliumhydroxide. Hierdoor ontstaat de klassieke zeep.
Hoe werkt zeep?
Door contact met het water komen de zeepmoleculen los die één water-oplosbaar uiteinde hebben, en één vet oplosbaar uiteinde. Hierdoor is zeep in staat een ‘brug’ te vormen tussen water en vet, twee substanties die elkaar normaal gesproken afstoten.
Hierdoor is het mogelijk dat vet en vuil van de opperhuid kunnen worden losgemaakt en worden weggespoeld met het waswater. Vooral bij gebruik van warm water is de ontvetting van de huid optimaal.
Wat doet zeep met de huid?
De hoornlaag van de opperhuid bestaat uit een sterke laag hoorncellen (keratinocyten) die bij elkaar gehouden wordt door bepaalde verbindingsstrengen (desmosomen) die ingebed zijn in speciale huidvetten. Dit zijn ceramiden (25-30%), cholesterol (25-30%),
sterol esters (8-10%), vetzuren (10%), squaleen (3%) en triglyceriden (1-2%). Deze huidvetten maken een belangrijk deel uit van de beschermende barrierefunctie van de huid.
Behalve ongewenst vet haalt zeep (maar ook de moderne synthetische detergentia) ook een deel van deze essentiele beschermende huidvetten weg. Ook oppervlakkige hoorncellen van de hoornlaag kunnen door het verdwijnen van het vet loslaten waardoor de barrierefunctie van de huid nog verder wordt aangetast (literatuur). Meer informatie hierover vindt u op onze informatiepagina over de droge huid.
Wat kan ik het beste gebruiken om mijn huid mee te wassen?
Fabrikanten van huidverzorgingsmiddelen zoeken voortdurend naar nieuwe producten. De nadruk ligt hierbij op cosmetisch prettige producten die de gebruiker een gevoel van welbehagen geven, de huid goed reinigen maar daarbij de beschermende hoornlaag zoveel mogelijk in tact laten. Daarom wordt er veel gesleuteld aan de precieze samenstelling van deze producten,hetgeen heeft geleid tot duidelijk betere producten in vergelijking met 10-15 jaar geleden. Toch zal elk product dat detergentia bevat de huid tot op zekere hoogte ontvetten. Daarom zijn er enkele regels om de huid zo goed mogelijk te beschermen:
– was de huid niet te vaak
– gebruik niet te warm water
– gebruik wanneer u de huid toch vaker moet wassen een huidverzorgende creme na het wassen
literatuur
Takagi Y et al: The long-term use of soap does not affect the pH-maintenance mechanism of human skin. Skin Res Technol. 2015 May;21(2):144-8.
gerelateerde onderwerpen