Alopecia areata
wat is de oorzaak van deze pleksgewijze haaruitval?
wat is het effect van de behandeling?
Wat is alopecia areata?
Bij alopecia areata is er sprake van pleksgewijze haaruitval. Meestal is deze haaruitval gelokaliseerd op het behaarde hoofd, maar in principe kan het elk behaard deel van de huid aantasten, zoals de baardstreek, de schaamstreek en de wenkbrauwen.
Ook is het mogelijk dat al het hoofdhaar uitvalt, dat gebeurt bij 5-10% van de patiënten. Dit wordt een alopecia areata totalis genoemd. Bij 1-2% is er zelfs sprake van een uitval van alle lichaamsbeharing: dit heet alopecia areata universalis.
Typisch bij alopecia areata is ook het (meestal tijdelijk) pigmentverlies van nieuw uitgroeiende haren. Vooral in de randen van alopecia areata plekken kunnen ook ‘uitroeptekenharen’ voorkomen. Dit zijn kleine, onvolwaardige haartjes die taps toelopen. Deze uitroeptekenharen zijn een klassiek verschijnsel bij aopecia areata.
Waardoor wordt het veroorzaakt?
De oorzaak van alopecia areata is nog niet geheel opgehelderd. Het gaat vrijwel zeker om een auto-immuunaandoening. Hierbij herkent het lichaam de haren ten onrechte als niet bij het lichaam horend en stoot ze af. Rond de haarwortels in door alopecia areata aangedane huid worden vaak veel ontstekingscellen (leukocyten) waargenomen die door het ontwikkelen van een ontsteking er uiteindelijk voor zorgen dat het haar uitvalt. Een van de mogelijk uitlokkende factoren is stress.
Alopecia areata is dus niet besmettelijk!
Hoe is het beloop van alopecia areata?
Alopecia areata kent een grillig beloop dat bij elke patiënt weer anders is. Bij verreweg de meeste mensen met alopecia areata valt het haar plotseling pleksgewijs uit en komt de haargroei binnen 2 jaar vanzelf terug. Soms groeien de haren op de ene plek terug, maar valt het op een andere plek weer uit, maar ook dit proces stopt na verloop van enkele jaren en vallen er geen haren meer uit.
De kans dat de haren terugkomen is kleiner wanneer:
* alopecia areata op de kinderleeftijd ontstaat
* de haarlijn meedoet in het proces
* de patiënt ook andere autoimmuunziekten heeft (vitiligo, bepaalde schildklierziekten etc.)
Bij een minderheid van de patiënten treedt dus uitbreiding van de haaruitval op met weinig tot geen neiging tot nieuwe haargroei. Vooral deze mensen kunnen gebaat zijn bij een behandeling voor de alopecia areata.
Hoe wordt het behandeld?
Als er sprake is van een of enkele kale plekken zal de huisarts of de dermatoloog vaak eerst het beloop willen afwachten aangezien het haar meestal vanzelf teruggroeit. Als de plekken zich uitbreiden is het mogelijk ze te behandelen met:
* corticosteroid crème of zalf
* corticosteroid injecties in de aangedane huid
Eventueel kunnen corticosteroïden ook oppervlakkig in de huid gespoten worden.
Bij zeer grote huidoppervlakken en zeer langdurige kaalheid kan gekozen worden voor :
* PUVA-lichttherapie
* diphenciprone prikkeltherapie
Deze laatste behandelingen kunnen poliklinisch worden uitgevoerd door een dermatoloog. Diphenciprone-therapie wordt overigens maar in een zeer beperkt aantal centra in Nederland toegepast.
Bij zeer uitgebreide, hardnekkige alopecia areata kan eventueel een systemisch geneesmiddel worden voorgeschreven dat het immuunsysteem onderdrukt. Voorbeelden zijn ciclosporine of prednison. Dit zijn wel geneesmiddelen die soms ernstige bijwerkingen veroorzaken.
Wat is het effect van de behandeling?
Er zijn veel behandelingen bedacht en geprobeerd bij alopecia areata, maar de resultaten zijn variabel. Er is nog geen behandeling die bij iedereen werkt!
Het effect van de behandeling is soms tijdelijk: na stoppen van de behandeling kunnen de ontstekingen rond de haarwortels weer terugkeren waardoor het haar weer uitvalt. Pas als de eerder genoemde auto-immuunreactie niet meer optreedt zal het haar niet meer uitvallen. Of dit gebeurt en wanneer dit gebeurt is moeilijk te voorspellen.
Is behandeling wel zinvol als het haar toch weer kan uitvallen na de behandeling?
Waarschijnlijk wel. De theorie is dat als de kale plekken jaren blijven bestaan de haarwortels ‘vergeten’ hoe ze haren moeten maken. Door de haargroei af en toe toch weer te stimuleren door behandeling zou dit ‘vergeten’ voorkomen kunnen worden en blijft de kans op spontaan herstel bestaan. Wel moet steeds een afweging gemaakt worden tussen de effectiviteit van de therapie en de mogelijke bijwerkingen ervan.
Wat als de behandeling geen succes heeft?
Indien een uitgebreide alopecia areata niet reageert op behandeling is een goede pruik vaak een goede optie. Soms is ook professionele psychologische hulp noodzakelijk om te leren omgaan met permanent haarverlies.
kale plekken (andere oorzaken)
haaruitval – overzicht
haaruitval – door geneesmiddelen
het haar
haarpijn
haarverzorging
pruiken en haarwerken
relatie tussen stress en haaruitval
patientenvereniging voor mensen met haaruitval
literatuur
Lai VWY et al: Systemic treatments for alopecia areata: A systematic review.
Australas J Dermatol. 2018 Sep 6.