Oppervlakkig groeiend basaalcelcarcinoom
wat is een oppervlakkig groeiend basaalcelcarcinoom?
hoe wordt het oppervlakkig basaalcelcarcinoom behandeld?
Wat is een oppervlakkig groeiend basaalcelcarcinoom?
Het basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Er zijn verschillende typen basaalcelcarcinoom die ieder hun eigen groeiwijze hebben. Deze verschillende vormen kennen ook ieder hun eigen behandelstrategie.
Een veel voorkomend sub-type basaalcelcarcinoom is het oppervlakkig groeiend basaalcelcarcinoom. Het oppervlakkig basaalcelcarcinoom ontwikkelt zich meestal langzaam en kan soms, bij ongestoorde groei, een flinke afmeting ontwikkelen terwijl de tumorcellen toch steeds beperkt blijven tot de bovenste huidlaag. Wanneer het oppervlakkig basaalcelcarcinoom niet wordt verwijderd kan het uiteindelijk wel veranderen in een vorm die in diepere huidlagen doordringt.
Hoe ziet het eruit?
Oppervlakkige basaalcelcarcinomen presenteren zich vaak als rode, deels schilferende vlakke plekjes op de huid die soms sterk lijken op eczeem. Soms zijn ze meer roze van kleur. In tegenstelling tot veel vormen van eczeem is de begrenzing met de normale huid vrij scherp en reageren de plekken bovendien niet op de (ten onrechte ingestelde!) gangbare eczeemtherapie. Het oppervlakkig basaalcelcarcinoom groeit vaak langzaam.
Hoewel deze vorm van basaalcelcarcinoom op alle delen van de huid kan voorkomen heeft het een duidelijke voorkeur voor de romp. Bovendien zijn er vaak meerdere individuele oppervlakkige basaalcelcarcinomen tegelijkertijd aanwezig.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Vaak kan de dermatoloog ‘met het blote oog’ de diagnose al goed stellen. Bij twijfel over de groeiwijze van het basaalcelcarcinoom kan hij er toch voor kiezen een biopt te nemen voor microscopisch onderzoek.
Hoe wordt het veroorzaakt?
Er is een sterke relatie tussen het ontstaan van basaalcelcarcinoom en blootstelling aan zonlicht in het verleden. Deze relatie is vooral heel duidelijk bij de meest voorkomende vorm van basaalcelcarcinoom: het nodulair groeiend basaalcelcarcinoom. Hoewel er bij het ontstaan van oppervlakkig groeiend basaalcelcarcinoom ook wel een relatie is met huidschade door ultraviolet straling is deze relatie iets minder uitgesproken dan bij het eerder genoemde nodulaire basaalcelcarcinoom.
Hoe wordt het behandeld?
Zoals de naam al aangeeft zijn de huidkankercellen bij dit type basaalcelcarcinoom bijzonder oppervlakkig in de huid gelegen. Door deze oppervlakkige ligging is het wegsnijden van de afwijking in principe niet nodig want de cellen zijn goed te bereiken en te vernietigen met behandelmethoden die lokaal op de huid worden toegepast. Deze behandelopties zijn niet geschikt voor de andere vormen van basaalcelcarcinoom zoals het nodulaire type.
voor oppervlakkig groeiend basaalcelcarcinoom geschikte behandelingen:
bevriezing
aanstippen met vloeibare stikstof is een snelle en goedkope manier van behandelen. Het nadeel van deze ‘cryotherapie’ is dat het een niet-selectieve behandeling is: er worden onbedoeld bij de behandeling ook gezonde huidcellen doodgevroren. Bij kleine oppervlakkige basaalcelcarcinomen is dit meestal geen groot bezwaar en kan deze behandeloptie een goede keus zijn.
imiquimod crème (Aldara ®)
het aanbrengen van imiquimod crème is een relatief nieuwe behandeling van de oppervlakkige vorm van basaalcelcarcinoom. Deze crème stimuleert het afweersysteem van het lichaam om de huidkankercellen op te ruimen: dit gaat met een (soms heftige) ontstekingsreactie gepaard. De crème kan door de patient zelf worden aangebracht, de behandeling duurt 6 weken.
fotodynamische therapie
deze behandeling vindt meestal tijdens dagbehandeling in het ziekenhuis plaats. Er wordt een creme met een fotoactieve stof op de tumor aangebracht. Deze fotoactieve stoffen (methylaminolevulinaat (Metvix ®) of 5-amino-levuline zuur (5-ALA)) worden vrij selectief in de tumorcellen opgenomen. Vervolgens wordt de tumor belicht met rood licht van een zuivere golflengte, waarna het fotoactieve molecuul een reactie in gang zet waardoor de tumorcellen worden vernietigd. Na 1 week wordt de behandeling herhaald. Ook dit is een behandeling die heel selectief de huidkankercellen uitschakelt. Het cosmetisch resultaat is relatief goed.
5-fluorouracil creme (Efudix ®)
ook 5-fluorouracilcreme wordt regelmatig door dermatologen voorgeschreven bij de behandeling van oppervlakkig groeiend basaalcelcarcinoom. Een voordeel is dat deze behandeling thuis kan worden uitgevoerd. Een nadeel is dat de behandeling doorgaans 4 weken duurt.
excisie (wegsnijden) en hechten
dit is de ‘gouden standaard’ therapie voor het verwijderen van het nodulair groeiend basaalcelcarcinoom. Het is de enige behandeling die zekerheid geeft over de vraag of het tumorweefsel radicaal verwijderd is (het weggesneden weefsel kan immers door de patholoog worden nagekeken). Nadeel zijn wel de relatief grote littekens die de behandeling nalaat, met name op de romp.
Ná de behandeling
De dermatoloog zal doorgaans 6-10 weken na de behandeling de behandelde plek inspecteren om het effect van de therapie vast te stellen. Wanneer het basaalcelcarcinoom verdwenen lijkt zal er een controleschema worden afgesproken. Meestal zal de dermatoloog U na een half jaar weer opnieuw willen terugzien. Na deze controle wordt vaak een jaarlijkse periodieke controle afspraak gemaakt voor inspectie van de huid.
basaalcelcarcinoom (algemeen)
Zon & Huid
huidkanker algemeen
chronische actinische schade van de huid (CASH)
zelfcontrole op huidkanker
literatuur
Roozeboom MH et al: Three-Year Follow-Up Results of Photodynamic Therapy vs. Imiquimod vs. Fluorouracil for Treatment of Superficial Basal Cell Carcinoma: A Single-Blind, Noninferiority, Randomized Controlled Trial. J Invest Dermatol. 2016 Aug;136(8):1568-74 (volledig artikel)