Daglicht fotodynamische therapie
Wat is daglicht fotodynamische therapie ?
Fotodynamische therapie wordt al vele jaren toegepast bij de behandeling van actinische keratose en oppervlakkig groeiend basaalcelcarcinoom. Er wordt gebruik gemaakt van een fotoactieve stof in een creme, zuurstof en (in de klassieke vorm) een speciale lichtbron om de huidaandoeningen te bestrijden.
Sinds enige jaren wordt in Nederland fotodynamische therapie ook uitgevoerd met gewoon daglicht als energiebron. Vooralsnog wordt deze behandeling alleen ingezet bij actinische keratosen.
– de fotoactieve stof in de crème wordt opgenomen door de (voorlopers van) huidkankercellen.
– deze stof wordt in de cel omgezet in een andere lichtgevoelige stof (protoporfyrine IX)
– blootstelling van deze stof aan daglicht veroorzaakt een reactie waarbij zogeheten ‘vrije radicalen’ ontstaan
– deze vrije radicalen zorgen ervoor dat de kankercel afsterft (zie ook de folder fotodynamische therapie algemeen).
Wat zijn de voordelen van daglicht fotodynamische therapie boven de klassieke fotodynamische therapie?
Het belangrijkste voordeel van de daglicht-behandeling boven de klassieke behandeling met de lamp met rood licht is dat de behandeling over het algemeen minder pijnlijk is dan de behandeling met de lamp.
Verder wordt in het klassieke protocol een inwerktijd van de crème van enkele uren aangehouden, om deze reden vindt de behandeling plaats op de dagbehandelafdeling van het ziekenhuis. Bij daglichttherapie kunt u direct nadat de crème is aangebracht naar buiten.
Wat zijn de alternatieven voor fotodynamische therapie?
Actinische keratosen zijn ook goed te behandelen met stikstof. Deze zogenoemde cryotherapie is vooral goed toepasbaar bij kleinere, goed afgrensbare individuele plekjes. 5-fluoruracilcrème (Efudix Ⓡ) werkt ook goed bij grotere gebieden met actinische keratosen. Ook imiquimodcrème (Aldara Ⓡ) en ingenolmebutaatgel (PicatoⓇ) zijn hiervoor te gebruiken.
Hoe verloopt de behandeling?
Hoewel elk ziekenhuis zijn eigen behandelschema heeft is de behandeling voor daglicht-fotodynamische therapie in Nederland vrij gestandaardiseerd. Hieronder staat een samenvatting van het protocol dat gehanteerd wordt in het Alrijne Ziekenhuis. Van uw eigen dermatoloog krijgt u een gedetailleerde uitleg op papier. In het kort komt de behandeling neer op het volgende:
0 eventuele harde schilfertjes van de actinische keratosen worden voorzichtig verwijderd door de dermatoloog of dermatologisch verpleegkundige. Als de huid iets gaat bloeden kan dit worden gestopt met aluin.
0 de huid wordt ingesmeerd met een speciale zonnebrandcrème
0 foto-actieve crème (bijvoorbeeld MetvixⓇ) wordt aangebracht.
0 u kunt direct naar buiten om de daglichttherapie te beginnen. De blootstelling moet 2 uur duren. Het is van belang dat u na het aanbrengen van de crème vanaf 15-30 minuten na het aanbrengen de belichting start.
0 tijdens de belichting kan de huid branderig of iets pijnlijk aanvoelen. Dit gevoel wordt meestal goed verdragen
0 het is niet erg als de zon niet schijnt. Ook bij (licht)bewolkt weer is er voldoende licht om de behandeling succesvol te laten verlopen.
0 tijdens de behandeling mag u af en toe kort (maximaal 5 minuten) naar binnen.
na 2 uur is de behandeling afgelopen. Eventuele restanten van de crème kunnen met een gaasje worden verwijderd.
0 geadviseerd wordt de rest van de dag de behandelde huid niet meer bloot te stellen aan daglicht of fel kunstlicht.
Tegenwoordig is het ook mogelijk dat de huisarts deze behandeling uitvoert (‘home-based’). Er is dus niet meer een behandeling vanuit het ziekenhuis nodig.
Ná de behandeling
Na de behandeling met daglicht fotodynamische therapie wordt de behandelde huid meestal rood en zullen korstjes ontstaan op de plekken waar de actinische keratosen hebben gezeten. Deze vallen na een aantal dagen af. De genezen plekjes moeten extra goed tegen de zon beschermd worden.
Na gemiddeld 3 maanden wordt een controle afspraak gemaakt bij de dermatoloog om het effect van de behandeling te beoordelen.
gerelateerde onderwerpen
actinische keratose
klassieke fotodynamische therapie
morbus Bowen
oppervlakkig groeiend basaalcelcarcinoom
stikstoftherapie
Literatuur
See JA et al: High Patient Satisfaction with Daylight-Activated Methyl Aminolevulinate Cream in the Treatment of Multiple Actinic Keratoses: Results of an Observational Study in Australia. Dermatol Ther (Heidelb). 2017 Sep 13