Melanoma in situ
Hoe wordt melanoma in situ behandeld?
Wat is een melanoma in situ?
Een in situ melanoom (melanoma in situ) is een afwijking die beschouwd kan worden als het laatste stadium vóór het melanoom. Er zijn weliswaar al melanocyten (pigmentcellen) veranderd in melanoomcellen , maar deze zijn allen nog aanwezig in de opperhuid.
Pas wanneer deze cellen zich naar de diepte toe gaan uitbreiden (tot de lederhuid) is er sprake van een echt melanoom. Algemeen wordt het melanoma in situ dan ook ‘slechts’ beschouwd als een voorloper van huidkanker en niet als een daadwerkelijk melanoom.
Hoe ziet het eruit?
Een melanoma in situ ziet er meestal uit als een ‘onrustige’ moedervlek: dat wil zeggen een moedervlek met een grillige begrenzing, meerdere kleuren en een niet-symmetrische pigmentatie. Soms is ook groei van de ‘moedervlek’ waargenomen door de patiënt, maar dat is lang niet altijd het geval. Een melanoma in situ die uitgaat van een lentigo wordt ook wel een lentigo maligna genoemd. Deze vorm wordt vooral in het gezicht gezien, vooral bij oudere patiënten.
Wat zijn melanocyten?
Normale melanocyten beschermen de huid tegen de schadelijke invloed van zonlicht. Wanneer melanocyten in groepjes voorkomen kunnen duidelijke pigmentvlekken zichtbaar zijn: deze pigmentvlekken kennen wij allemaal als moedervlekken. Net als andere soorten cellen in het lichaam kunnen melanocyten veranderen in kankercellen. Dit kan zowel met melanocyten in moedervlekken gebeuren als met melanocyten elders in de huid.
Wat zijn risicofactoren voor melanoma in situ en melanoom?
De belangrijkste risico factoren zijn:
Licht huidtype
Mensen met een zeer licht huidtype (makkelijk zonverbranding) hebben groter risico op melanoom
Zonverbranding (met name op de kinderleeftijd)
Herhaaldelijke zonverbrandingen, en vooral die vòòr het 5e levensjaar lijken een verhoogd risico te geven op ontwikkelen van melanoom op latere leeftijd.
Hoe wordt het melanoma in situ behandeld?
Uw dermatoloog zal in bij een plekje dat verdacht is voor een melanoma in situ een echt melanoom meestal niet klinisch kunnen uitsluiten. Hij zal dus altijd in eerste instantie de afwijking operatief verwijderen op de manier zoals dat gebruikelijk is bij een melanoom; derhalve met tenminste enkele millimeters gezonde huid als marge.
Wanneer na pathologisch onderzoek blijkt dat de betreffende plek een melanoma-in situ betreft zal bekeken worden met welke marge de afwijking in eerste instantie is weggehaald. Door de Nederlandse Melanoomwerkgroep wordt aanbevolen dat een in situ melanoom met een vrije marge van 5 mm wordt verwijderd. Verdere behandeling is niet nodig. Als de patient veel atypische moedervlekken heeft wordt een jaarlijkse controle bij de dermatoloog wel aanbevolen.
Aan melanoma in situ gerelateerde onderwerpen
melanoom
lentigo maligna
zon & huid
moedervlekken
blauwe moedervlekken
lentigo
Auteur: Dr R.L. van Leeuwen, dermatoloog. Alrijne Ziekenhuis Leiden
Laatste update: november 2021