Tomatenallergie
Over de tomaat en tomatenallergie
Tomaten zijn vruchtgroenten uit de nachtschade-familie. Samen met de aardappel is de tomaat het meest geteelde voedingsproduct ter wereld. Er zijn duizenden tomatenrassen die allen variëren in grootte, kleur en smaak. Tomaten zijn rijk aan vitamines A en C, kalk en kalium. De tomatenschil bevat lycopeen, een stof waarvan aannemelijk is dat het gezondheidsbevorderende eigenschappen heeft.
Irritatie of allergie?
De huidklachten die ontstaan na contact met tomaat kunnen in verschillende groepen ingedeeld worden:
Irritatiereactie
net als vele groentesappen kunnen de bestanddelen van tomatensap de huid irriteren. Met name als de huid niet helemaal intact is, zoals bijvoorbeeld bij eczeem, kan het tomatensap flink ‘bijten’ in de huid. De huid wordt rood en gaat jeuken. Door de lichte ontstekingsreactie kan de huid zelfs iets gaan zwellen. Wanneer het tomatensap van de huid is afgespoeld verdwijnt de irritatiereactie weer vrij snel. Een irritatiereactie wordt ook wel een ’toxische’ reactie genoemd.
Van alle huidklachten door tomaat wordt de overgrote meerderheid veroorzaakt door irritatie.
Allergische reactie
De meeste mensen die een allergische reactie op tomaat krijgen merken een prikkelend gevoel in de mond op bij het eten van rauwe tomaat. Dit prikkelend gevoel wordt ook wel het ‘oral allergy syndrome‘ (OAS) genoemd. Vermoed wordt dat bij de meeste mensen die OAS klachten krijgen bij het eten van tomaat er sprake is van een kruisallergie met gras- en boompollen. Dus mensen die hooikoorts hebben kunnen een verhoogd risico hebben om een allergisch te reageren bij het eten van rauwe tomaat.
Tomaten bevatten overigens meerdere allergenen (stoffen waar het immuunsysteem van het lichaam op zόu kunnen reageren) maar van veel van deze allergenen is nog onduidelijk welke rol zij spelen bij tomatenallergie. De samenstelling van de allergenen in tomaten kan ook wisselen per tomatenras. Een van de allergenen waarvan het inmiddels duidelijk is dat het een belangrijke rol kan spelen bij tomatenallergie is lipid transfer protein (LTP).
Sommige mensen kunnen anafylactische reacties krijgen wanneer zij na het eten van tomaten gaan sporten. Deze reactie komt ook wel bij andere voedingsmiddelen en heet inspanning-geinduceerde anafylaxie.
Tomaten kunnen ook na contact met de huid galbulten veroorzaken. Dit worden contact-urticaria genoemd. Het is soms niet makkelijk contact-urticaria te onderscheiden van plaatselijke zwelling van de huid door een pure irritatiereactie door tomaat.
Andere reacties op tomaten
Mensen met hardnekkig optredende galbulten (chronische urticaria) merken soms een sterke verbetering of zelfs verdwijnen van hun klachten op wanneer ze geen tomaat meer eten. De stoffen in tomaat die verantwoordelijk zijn voor het uitlokken van de galbulten bij deze mensen zijn vermoedelijk salicylaten, amines en glutamaat. Glutamaat is een belangrijke bouwsteen voor alle eiwitten en wordt in vrijwel alle voedingsmiddelen aangetroffen. In zijn vrije vorm (dus niet gebonden aan een eiwit) is het een belangrijke smaakversterker. Veel voedingsmiddelen met een uitgesproken sterke smaak, zoals tomaat, bevatten daarom relatief veel glutamaat.
Hoe wordt tomatenallergie getest?
Wanneer de dermatoloog of allergoloog een tomatenallergie vermoedt kan (afhankelijk van de anamnese en het type allergische reactie) getest worden met priktesten (skin-prick test, SPT) of plakproeven.
Hoe kan ik een allergische reactie op tomaat voorkomen?
De meeste allergenen in tomaten worden afgebroken door verhitting. De meeste mensen die klachten ontwikkelen bij het eten van rauwe tomaten hebben geen klachten wanneer zij gekookte tomatenproducten consumeren zoals tomatensoep of pastasaus. Sommige allergenen in tomaten blijken echter thermostabiel. Dat wil zeggen dat ze door verhitting niet worden afgebroken en dus in staat blijven om een allergische reactie uit te lokken.
Huidirritatie op basis van tomatencontact kan het best voorkomen worden door tomatensap of -saus zo snel mogelijk van de huid te verwijderen met een doekje met schoon, lauw-warm water.
gerelateerde onderwerpen
urticaria (galbulten)
allergie – overzicht
voedselallergie
literatuur
Asero R. Tomato allergy: clinical features and usefulness of current routinely available diagnostic methods. J Investig Allergol Clin Immunol 2013;23(1):37-42 (volledig artikel)