Vulva anatomie
Wat is de vulva?
Het uitwendige deel van het vrouwelijk geslachtsorgaan wordt de vulva genoemd. Tot de vulva worden de schaamlippen, de clitoris, de toegang tot de vagina en de uitgang van de urinebuis (urethra) gerekend.
grote schaamlippen (labia majora)
de grote schaamlippen bestaan uit huid met talgklieren, zweetklieren en haargroei. De haargroei op de grote schaamlippen is stug: het schaamhaar. Behalve op de grote schaamlippen groeit schaamhaar ook op de venusheuvel (mons veneris).
kleine schaamlippen (labia minora)
de kleine schaamlippen dekken het vestibulum (voorhof) van de vagina af. Zij komen aan de voorzijde samen bij de clitoris en aan de achterzijde fuseren ze bij de fourchette. De kleine schaamlippen bevatten wel talgklieren maar zijn bedekt met een ander type opperhuidcellen dan de grote schaamlippen.
clitoris
de clitoris is het bovenste deel van een zwellichaam (vergelijkbaar met het zwellichaam van de penis) dat zich bevindt op de plek waar de kleine schaamlippen samenkomen. De clitoris wordt afgedekt en beschermd door de grote schaamlippen en de clitoriskap. De clitoris is bijzonder gevoelig en stimulatie ervan kan leiden tot een orgasme.
vaginaal vestibulum (voorhof van de vagina)
dit gebied dat gelegen is tussen de kleine schaamlippen omvat de opening van de plasbuis en de opening van de vagina. In het vestibulum vinden we ook de uitgangen van de kliertjes van Skene en de klieren van Bartholin.
kliertjes van Skene
in het vestibulum worden tussen de opening van de plasbuis en de vaginamond de uitgangen van de kliertjes van Skene gevonden. Tijdens seksuele opwinding kunnen deze kliertjes een vloeistof produceren. Sommige vrouwen produceren tijdens het vrijen betrekkelijk veel vocht in de kliertjes van Skene dat vervolgens uit de openingen kan spuiten. Dit fenomeen wordt wel de ‘vrouwelijke ejaculatie’ genoemd.
klieren van Bartholin
de twee uitgangen van de klieren van Bartholin bevinden zich iets onder en opzij van de vaginatoegang. In de klieren wordt een kleine hoeveelheid slijmachtige vloeistof die vooral dient als ‘glijmiddel’ in het voorste deel van de vagina tijdens het vrijen. Een ontsteking van de klier van Bartholin is niet zeldzaam.
maagdenvlies (hymen)
het maagdenvlies is geen vlies maar een weefselrand bij de opening van de vagina. Er kan daarom beter van het hymen gesproken worden om het verwarrende begrip ‘vlies’ te vermijden. Een vlies suggereert namelijk een afsluiting, maar de vaginamond is echter al vanaf de geboorte open. De vorm van het hymen varieert sterk. Bij de eerste geslachtsgemeenschap kan het hymen scheuren en kan er sprake zijn van een gering bloedverlies (maar dat hoeft niet).
fourchette
op deze plek fuseren de kleine schaamlippen aan de achterzijde. Dit is een plek waar bij bevallingen de vulva nog wel eens ‘scheurt’.
Ziekten van de vulva
In het vulvagebied kunnen verschillende medische problemen ontstaan. Veel voorkomende aandoeningen zijn vulvitis (ontsteking van de huid en slijmvlies) en andere vormen van vulvodynie (pijn aan de vulva) en klierontstekingen (bartholinitis, skenitis). Lichen sclerosus van de vulva gaat gepaard met pijn en later dunner worden van de huid. Huidkanker in het vulvagebied komt ook regelmatig voor. Verder komen vele soorten ‘gewone’ huidziekten (zoals eczeem en psoriasis), ook in het vulvagebied voor en geven daar weer heel specifieke klachten. Verschillende huidinfecties (zoals genitale herpes en genitale wratten) hebben een ‘voorkeur’ voor het vulvagebied. Er is een speciale informatiepagina met een overzicht van vulvaklachten.
Ook in onze moderne tijd bestaat bij sommige vrouwen gêne om hun vulvaklachten bij de huisarts of medisch specialist te bespreken. Dit is jammer omdat een vroege diagnostiek en behandeling meestal veel ellende kan voorkomen. Meerdere ziekenhuizen in Nederland hebben speciale vulvapoli’s waarin de dermatoloog en gynaecoloog gezamenlijk spreekuur hebben om de problemen zo goed mogelijk sámen met u op te lossen.
gerelateerde onderwerpen
vulvaklachten – overzicht
pijn aan de vulva (vulvodynie)
lichen sclerosus